HAP BİLGİ
1. Ekmeğin çoğu:
Belgisiz Zamir Belgisizlik ifade eden sözcük ismin önüne
gelince "sıfat" ardına gelince
"zamir"
Çoğu Ekmek: Belgisiz Sıfat
2. "ki":
Bitişik yazıldığında ve ardında isim varsa sıfat yapar:
Örnek: Kapıdaki çocuk bizi sordu: Hangi çocuk?
-Kapıdaki çocuk!
"ki"
: Bitişik yazıldığında ve ardında isim yoksa ilgi zamiri görevindedir:
Örnek: Senin kalemin burada, ya
benimki?
"ki":
Ayrı yazıldığında bağlaç görevindedir. :
Örnek: Ahmet ki sınıfın en çalışkan
öğrencisidir.
3. Unvan
sıfatlarının ilk harfleri her zaman büyük yazılır. Sonrasında gelen ek kesme
işaretiyle ayrılır. : Örnek: Doktor
Fuat Bey'den randevu alacağız.
4. Yer- yön
zarfları ek aldığında "zarf"
olmaktan çıkar. :
Örnek:
Aşağıya ineceğiz. : Zarf değil İSİMDİR.!
5. Zarflar; sadece fiilleri değil, SIFATLARI;
ZARFLARI ve FİİLİMSERİ de belirttiğinde ZARF görevindedir.
Örnek: En çok konuşan öğrenci bizim
sınıfa geçmiş. > Konuşan: Sıfat fiil eki almış ve sıfat görevinde- çok:
sıfatı belirtiyor: Miktar zarfı; -en: çok'u yani zarf belirtmiş: Üstünlük Zarfı
6. Edat:
Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı BOZULUR! :
Örnek: Gökyüzü pamuk gibi bulutlarla
doluydu: "Gibi" benzetme edatıdır. Cümleden çıkardığımızda bulutlar
benzeyen öğe olmaktan çıkar pamuk sıfatından etkilenen birinci derecedeki
sözcük olur.
7. Bağlaç:
Cümleden çıkarıldığında anlam BOZULMAZ.! :
Örnek: Sen ve ben birlikte bu işi
başaracağız. - Sen, ben birlikte bu işi başaracağız.
8.Ünlem:
Cümle öğesi değildir.
Örnek: Ali, buraya gel.
9.Takısız
isim tamlaması-Sıfat Tamlaması: Tamlananın neyden yapıldığını ya da neye
benzediğini söyler. TEK BAŞINA KULLANILDIĞINDA SIFATTIR. Ama sıfat
tamlamasından ayrılan yönü, TAKISIZ isim tamlamasında Tamlayan, tek başında
doğada bulunabilir.
Örnek: Deri ceket : Deri tek başına
doğada bulunur. Deriyi anlatmak için başka bir nesneye ihtiyaç duymayız.
SIFAT
TAMLAMASINDA sıfatlar tek başına kullanılamaz. İlla ki başka bir nesneye
ihtiyaç duyar.
Örnek: İhtiyar adam bize kızdı.
: İhtiyar sözcüğü tek başına bir anlam ifade etmez. Şayet tek başına kullansak
bile ADLAŞMIŞ SIFAT olur.
10. Fiiller
ANLAMLARI bakımından 3'e ayrılır. : A. İŞ FİİLLERİ B. DURUM FİİLLERİ C. OLUŞ
FİİLLERİ
İDO diye
kodlayabiliriz. (İstanbul Deniz Otobüsü :) )
A. İŞ FİİLLERİ:
Nesne alan eylemledir.
Örnek: Ahmet tahtayı sildi. ( Fiilin
önüne "onu" getiririz. Şayet anlam çıkıyorsa o zaman İŞ fiilidir.)
B. DURUM
FİİLLERİ: Nesne almayan fiillerdir.
Örnek: Evindeki bütün eşyalar yanmış. (
Fiilin önüne onu getirelim. Onu yanmış: Olmaz!)
C. OLUŞ
FİİLLERİ: Zamanla meydana gelen ve genellikle kendiliğinden gerçekleşen
fiillerdir. NESNE ALMAZ. ( Durum fiilleriyle karıştırma DİKKAT!!!)
Örnek: Görmeyeli bu çocuğun boyu
uzamış. ( Uzamak- zaman içerisinde kendiliğinden gerçekleşir.)
11. ZARF
FİİL, BAĞ-FİİL- ULAÇ:" -e, -ip, - erek, - meden, - meksizin, - dikçe, -
ince, -eli, -ken, -r... mez, -esiye, ması" ekleriyle türetilir. Fakat bazı
kalıplaşmış sözcükler vardır. Karıştırmamak lazım:
Örnek: Bana bunu danışmadan nasıl
yapmış. : Zarf- fiil görevindedir.
Örnek: Bunu danışmadan
öğrenebiliriz. : İsim görevindedir.
14. SIFAT
FİİL- ORTAÇ: "- an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş" ekleriyle
türetilir. Fakat bazı kalıplaşmış sözcükler vardır. SIFAT FİİL DEĞİLDİR.
Örnek: Dolmuş arabanın neresine
bineceğiz. :Sıfat- fiil
Örnek: Dolmuşa binmeden
gidemeyiz.: İsim görevindedir.
15.
İSİM-FİİL : ( Mayışmak)
-me, -mek,
-iş ekleriyle türetilir. Fakat kalıplaşmış olanları vardır. İSİM FİİL DEĞİLDİR.
Bu
sözcüklerin isim fiil olup olmadığını anlamak için olumsuzluk eki -me, -ma
getirilir.
Örnek: Tarlayı ekmek gerekiyor.
: İSİM FİİL ( Tarlayı ekme-me-k
gerekiyor.)
Örnek: Gelirken iki ekmek al.
:İsim görevindedir. ( Gelirken iki ekme-me-k al.)
16.KENDİ:
Dönüşlülük zamiri olan kendi, cümle içerisinde anlatım bozukluğu yapmaz.
Örnek: Bu keki ben, kendim yaptım.
17. ŞEY: Her
zaman ayrı yazılır.
HERHANGİ
-HERKES dışındaki HER ayrı yazılır.
HİÇ:
Yalnızlığı sever. Adı üstünde kimse ona yanaşamaz. BİRİ hariç :) Bu nedenle,
hiçbiri bitişik diğerleri ayrı yazılır.
BİRÇOK: Bir
yalnızdır. Ama HİÇ gibi bunu sevmez. Yanına gelenle birleşir. Tek olmaktan
sıkılmıştır. :)Bu nedenle bir yanına gelenlerle birleşir. AMA "Bir
şey" ayrı yazılır; çünkü şey kendisi birleşmek istemez.
18. Paragraf Çözme Teknikleri:
* Öncelikle soru kökü okunacak, anlamadığınızda
tekrar okuyacaksınız.
* Paragraf
2/3 parçaya bölünerek okunmalı. Okuduğunuz parçanın altını, üstünü çok fazla
karalamayın, yoksa tekrar okuduğunuzda karıştırabilirsiniz.
* Doğru
şıkkı hemen bulsanız da KESİNLİKLE diğer şıkları okumalısınız.
* O an
ÇÖZEMEDİĞİNİZ soruyu çözmek için zaman kaybetmeyin. Bu sizi yanlış
götürecektir. Paragrafla kavga etmeyin. Yanına bir soru işareti koyun, daha
sonra tekrar bakın.
* Emin
olmadığınız soruyu tekrar kontrol etmeden sakın işaretlemeyin.
19.
Zincirleme İsim Tamlaması: Her uzun tamlama ZİNCİRLEME değildir. En az iki tane
tamlama yoksa zincirleme olmaz. Sakın ilk gördüğünüz uzun isme bakıp da onu
zincirleme olarak işaretlemeyin.
Örnek:
Bahçenin kırmızı, cıvıl cıvıl,
insanın içini ısıtan oturakları dün
kırıldı.
+nin: İlgi
eki
+ı: iyelik
eki ( Belirtili İsim Tamlaması)
Örnek:
Masa örtüsünün rengi kırmızıydı.
Masa örtüsü: Belirtisiz İsim Tamlaması
Örtüsünün rengi: Belirtili isim tamlaması
Belirtisiz İ.T.+ Belirtili İ. T. :
Zincirleme İsim Tamlaması
20. İyelik eki ve Belirtme Hali eki
karıştırılmamalıdır.
Örnek:
Evin kapısı yok.-İyelik eki
Sen, bu şiiri herkesten güzel
okursun.- Belirtme Hali eki
21. –la
edatı eklendiği sözcükte vasıta durumu eki olur.
Örnek:
Seninle uyumak isterdim son uykumu.
–le: vasıta hali eki
22.
Belirtisiz isim tamlamalarında tamlayanla tamlanan arasına sıfat girmez.
Örnek:
Belediye eski başkanı: Yanlış
Eski belediye başkanı: Doğru
23. Yapısına
göre fiiller 3’e ayrılır:
* Basit
Fiiller: Yapım eki almamış. Alacaktım,
konuşuyorum
* Türemiş
Fiiller: Yapım eli almış fiillerdir. Yalanlandı,
seviniyor
*Birleşik Fiiller: Gönülverdi, okuyabildi.
24. İsim
tamlamalarında isim-fiiller ve sıfat-filler tamlayan ve tamlanan olarak
kullanılabilirler.
Örnek:
Gülüşünün güzelliğini aldım rüyalarıma. ( Belirtili İ.T.)
25. “Sanki”
ve “Tıpkı” sözcükleri belirteç (zarf) görevindedir. ÖSYM 2012 KPSS’de sorduğu
bir soru da zarf olarak değerlendirmiştir. ( Ayrıntılı bilgi için bakınız TDK)
Örnek:
Gerçek nedir? diye sormuşlar bir bilgeye. “ Hiçbir yalanı kaldırmayan şey.”
karşılığını vermiş. Tıpkı sanat
gibi… ( Tıpkı: Zarf)
26. Ekeylem (-dır) bazen düşebilir.
Örnek:
Yalnızlığın başkenti orası. (-dır)
27. Ettirgen
fiil: Biz buna “patron” fiili diyoruz. Geçişli olan bir fiilin geçişlilik
derecesini yükseltir. –r, -t, -dır ekleri
getirilerek yapılır.
Suyu
getirdim. (onu- getirdim> uyuyor> geçişli)
Suyu
getir-t-tim. ( onu- getirttim>uyuyor>geçişli)
